HDP’li vekillerden Ulaştırma Bakanlığı’na: Derik’te yaşanan kazalardaki ihmaller açıklanmalı ve kamuoyuyla gerçek bilgiler paylaşılmalıdır!

Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Ali KENANOĞLU‘nun da aralarında yer aldığı 55 vekilden oluşan HDP Meclis Grubu, Mardin’in Derik ilçesinde 20 Ağustos Cumartesi günü 21 yurttaşın yaşamını yitirmesine neden olan kazaları Meclis gündemine taşıdı. HDP’li vekiller, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı‘na verdikleri soru önergesinde ilk kazadan sonra gerekli tedbirlerin alınmadığı, kazalara neden olan tırların gerekli bakımlarının yapılmadığı ve kazaların yaşadığı karayolunun ağır araç trafiğine kapatılmasının engellendiği gibi iddialara dikkat çekerek “Kamuoyuna gerçekleri bilgilendirmekle yükümlü olan Derik Kaymakamlığı hangi yasal gerekçeye dayanarak kaza haberlerine yayın yasağı getirmiştir? Yayın yasağı ile amaçlanan nedir? Bu aynı zamanda anayasal güvence altında olan haber alma hakkının ihlali değil midir?” diye sordular.

Soru önergesi metni aşağıda yer almaktadır. 

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Aşağıdaki sorularımın Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanı Adil KARAİSMAİLOĞLU tarafından Anayasanın 98. TBMM İçtüzüğünün 96. ve 99. maddeleri gereğince yazılı olarak cevaplandırılması konusunda gereğini arz ederim.

20 Ağustos 2022 tarihinde Mardin’in Derik ilçesi üç yol mevkiinde yaşanan trafik kazasında 21 kişi hayatını kaybetmiş 26 kişi ağır bir şekilde yaralanmıştır. Cengiz Holding’e ait Eti Bakır fabrikasından yük alan tırın freninin patlaması sonucu meydana gelen kazada yaralılara müdahale etmek için etrafta toplanan yurttaşlara yine aynı fabrikaya ait başka bir tır çarpmıştır. Olayın ardından 3. bir tırın daha olduğu, lastiklerinin patladığını ve bu şekilde son anda durdurulduğu belirtilmiştir. İlk kazanın üzerinden 20 dakika geçmesine rağmen yeteri derecede tedbirler alınmadığı için ikinci kazanın gerçekleştiği de görgü tanıkları tarafından kamuoyuna aktarılmıştır.

Tırların eski olduğu, kamyondan tıra dönüştürüldüğü, bakımlarının yapılmadığı, tonajlarının kontrol edilmediği yönünde çokça bilgi kamuoyuna yansımıştır. Ayrıca 12 Mart 2020 yılında kazanın gerçekleştiği yolun tır trafiğine kapatılmasına dair kararın Mardin Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Merkezi tarafından alınacağı toplantıya, Derik temsilcisi katılmamıştır. Söz konusu karayolundaki tır trafiğinin kısıtlanması yönündeki öneriye ise Derik Kaymakamlığı ve Derik İlçe Emniyet Müdürlüğü tarafından cevap dahi verilmemiştir. Kararda; söz konusu caddede 07.00 ile 21.00 saatleri arasında tır ve ağır tonajlı araçlar ile tehlikeli madde taşıyan araçların geçişlerinin yasaklanması istenilirken, “Derik Kaymakamlığı ve Derik İlçe Emniyet Amirliğinden tarafımıza herhangi bir cevabi yazı gelmediğinden, herhangi bir kısıtlama ve yasağın uygulanmamasına” denilerek söz konusu karar yürürlüğe girmemiştir.

Kazanın yaşanmasına neden olan ihmallerin açığa çıkarılması, kamuoyuna gerçek bilgilerin sunulması gerekirken, Derik Sulh Ceza Hâkimliği tarafından olaya yayın yasağı getirilmiştir. Bu durum başta Derik halkı olmak üzere toplumun tüm kesimleri tarafından olayın üzerinin örtülmek istendiği şeklinde anlaşılmaktadır.

Tırların il ve ilçe merkezlerinden geçmesinin de ayrıca bu ve benzeri kazaların yaşanmasında önemli bir etkisinin olduğu bilinmektedir. Nitekim bölge halkının çevre yolunun yapılmasına dönük talepleri defalarca kez soru ve araştırma önergeleri ile Meclis gündemine taşınmış ancak bir geri dönüş yapılmamıştır.

Bilindiği üzere buradaki Eti Bakır Tesislerinin tamamı Cengiz Holding’e aittir. Mardin-Diyarbakır yolundaki güvenlik kulelerinin bu holdinge ait TIR’ların güvenliğinin sağlanması için yapıldığına dönük tepkiler hala sıcaklığını korumaktadır. Nitekim hem Mazıdağı-Diyarbakır hem de Mardin Diyarbakır karayolundaki güvenlik kulelerinin ihalelerini Cengiz Holding almıştır. Yine Cengiz Holding’e ait fabrikalarda yeterli güvenlik tedbirleri alınmadığı, denetimler düzenli yapılmadığı için Mardin başta olmak üzere bölgenin doğasına verdiği zarar halkta büyük tepkilere neden olduğu da bilinmektedir.

Bu bağlamda;

1. Derik’te yaşanan ve 21 yurttaşın ölümüne 26 yurttaşın yaralanmasına neden olan kaza ile ilgili adli ve idari soruşturma başlatılmış mıdır? Soruşturmalar hangi aşamadadır?
2. Soruşturma kapsamında kim ya da kimlerin ifadelerine başvurulmuştur?
3. Başlatılan idari soruşturma kapsamında görevden alınan var mıdır? Kazalarda sorumluluğu bulunanlar hakkında gerekli yaptırımların uygulanması sağlanacak mıdır?
4. Kaza ile ilgili başlatılan adli soruşturma kapsamında tutuklanan olmuş mudur? Olduysa kimler tutuklanmıştır? Kazaya dair soruşturma kapsamında tutuklama yapılmadıysa bu tedbire başvurulmama sebebi nedir?
5. Cengiz Holding yöneticileri soruşturma kapsamında mıdır?
6. İlk kazanın üzerinden geçen 20 dakikada hangi tedbirler alınmıştır? Olay yeri güvenliği neden sağlanmamıştır?
7. Kaza yapan tırların, kamyondan dönüştürülen tırlar olduğu bilgisi doğru mudur? Tırların bakımı neden yapılmamıştır?
8. TIR’ların tonajından fazla yük taşıdığı iddiası doğru mudur?
9. Olay anında üçüncü bir tırın daha olduğu görüntülerle de sabit olmasına rağmen İçişleri Bakanı ve Mardin Valiliği hangi bilgiye dayanarak üçüncü tırın olmadığı yönünde beyanatta bulunmuştur?
10. Kamuoyuna gerçekleri bilgilendirmekle yükümlü olan Derik Kaymakamlığı hangi yasal gerekçeye dayanarak kaza haberlerine yayın yasağı getirmiştir? Yayın yasağı ile amaçlanan nedir? Bu aynı zamanda anayasal güvence altında olan haber alma hakkının ihlali değil midir?
11. Halkın talepleri ve güvenliği için yapılması gereken çevre yolu neden şimdiye kadar yapılmamıştır? Çevre yolunun yapılarak yol güvenliğinin sağlanması için bu kazanın mı yaşanması gerekiyordu?
12. Kazada üst düzey sorumluluğu bulunan Cengiz Holding’in neden olduğu kazanın ayrıntılarının paylaşılmamasının izahı nedir? Bu yaklaşımın Cengiz Holding’in iktidar tarafından korunduğuna dair ifadelere ilişkin kamuoyuna bir açıklama yapılacak mıdır?
13. Mardin Büyükşehir Belediyesi’nin Ulaşım Koordinasyonunun “Derik’te ağır ve tehlikeli yük taşıyan araçların saat 7 ile 21 arasında geçişinin yasaklanması” kararına gerek yok diyen Derik Kaymakamı ve Emniyet müdürü hangi gerekçe ile buna gerek yok demiştir? Derik Kaymakamı ve Emniyet müdürü hakkında soruşturma başlatılacak mıdır? Çok sayıda can kaybına neden olan kazada sorumluluğu bulunanların ve buna dair idari işlem tesis edenlerin gerekli cezaları almaları sağlanacak mıdır?