Ticaret Bakanlığı’nın paralarının, özel şirket hesaplarında tutulması Meclis gündeminde
Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Ali KENANOĞLU, gümrük kapılarının işletilmesinden kaynaklı yasal olarak Ticaret Bakanlığı’na ayrılan milyonlarca liranın, mevzuata aykırı şekilde özel şirket hesabında tutulmasını Meclis gündemine taşıdı. 2020 yılı Sayıştay İnceleme Raporlarında tespit edilen durumun daha önce 2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019 yılı Sayıştay İnceleme Raporlarında da tespit edildiğini belirten Kenanoğlu, 2020 yılına ait 81.337.406,67 TL’lik hatadan kim sorumlu olduğunu sordu.
Soru önergesi metni aşağıda yer almaktadır.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Aşağıda belirtilen soruların Ticaret Bakanı Mehmet MUŞ tarafından Anayasanın 98. ve TBMM İçtüzüğünün 96. ve 99. maddeleri uyarınca yazılı olarak cevaplandırılmasını arz ederim.
Ticaret Bakanlığı’nın 2020 Sayıştay İnceleme Raporuna göre; Ticaret Bakanlığı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve özel bir Şirket arasında gümrük kapılarının Yap-İşlet-Devret (YİD) modeliyle yaptırılması/modernize edilmesi amacıyla imzalanan uygulama sözleşmeleri kapsamında, işletme süresince elde edilen gelirlerden Bakanlık payına düşen kısmın imzalanan protokol ile Şirket adına açılan banka hesaplarında tutulduğu, yapılan harcamalardan Şirketin sorumlu olmayacağına dair anılan protokole hüküm konulduğu ve bu gelirlerden yapılan harcamalarda 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine uyulmadığı görülmüştür.
Bakanlık, TOBB ve Şirket arasında Nusaybin, Sarp, Habur, Kapıkule, Cilvegözü Gümrük Kapılarının modernize edilmesine yönelik imzalanan uygulama sözleşmelerinin muhtelif maddelerinde; TOBB (veya Şirket) tarafından, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 218’inci maddesi hükmü çerçevesinde, İdarenin talepleri doğrultusunda, gümrük idarelerinin büyük onarım, teknik donanım, kırtasiye ve demirbaş ile tefriş ihtiyaçlarını aynî olarak karşılamak ve yeni gümrük tesisleri inşa etmek üzere, sözleşme süresince her yıl elde edilecek kantar ücretinin %25’inin ayrılacağı, Dilucu, Çıldır, Kapıköy, Halkalı, Esendere, Hamzabeyli ve İpsala Gümrük Kapılarının modernize edilmesine yönelik imzalanan uygulama sözleşmelerinin muhtelif maddelerinde ise sözleşme çerçevesinde elde edilecek kantar ücretinin %25’inin İdare payı olarak ayrılacağı ve ayrılan bu paya ilişkin işlemlerde uygulanacak usul ve esasların, Bakanlık ve Şirket arasında yapılacak bir protokolle belirleneceği ifade edilmiştir.
Sözleşmelerde ayrıca, İdarece gerek duyulması veya Şirket tarafından teklif edilerek İdarece uygun görülmesi halinde, yatırım döneminde ticari işletmelere geçici olarak izin verilebileceği, bu süre içerisinde Şirketin söz konusu ticari faaliyetlerden kendi payına düşen gelirlerin %25’inin Bakanlık payı olarak ayrılacağı ve ayrılan paya ilişkin işlemlerde uygulanacak usul ve esasların da Bakanlık ve Şirket arasında yapılacak bir protokolle belirleneceği hüküm altına alınmıştır.
Bahsi geçen maddelere göre, kantar ücreti veya diğer gelirlerden Bakanlık adına ayrılan paylardan yapılacak harcamalara ilişkin yetki Bakanlıkta olmasına rağmen söz konusu paylar Şirket adına açılmış bulunan bir banka hesabında tutulmaktadır.
Söz konusu tespitler 2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019 yılı Sayıştay Denetim Raporlarında da ele alınmış ancak konuyla ilgili olarak herhangi bir gelişme sağlanamadığı görülmektedir.
Belirtilen gerekçelerle, gümrük kapılarının Yap-İşlet-Devret modeliyle yaptırılması/modernize edilmesi amacıyla imzalanan uygulama sözleşmeleri kapsamında, işletme süresince elde edilen gelirlerden Bakanlık payına düşen kısmın yasal düzenlemelere aykırı olarak imzalanan protokol ile özel bir Şirket adına açılan banka hesaplarında tutulması, yapılan harcamalardan Şirketin sorumlu olmayacağına dair anılan protokole hüküm konulması, bu gelirlerden yapılan harcamalarda 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine uyulmaması mevzuata aykırılık teşkil etmekle birlikte, yapılan işlemler sonucu Bakanlık 2020 yılı Bilanço ve Faaliyet Sonuçları Tablosunda toplamda 81.337.406,67 TL hataya neden olunduğu anlaşılmaktadır.
Bu bağamda;
- Ticaret Bakanlığı adına ayrılan kantar payı gelirleri neden özel bir şirket hesabında tutulmaktadır? Bu hesaptan yapılan harcamalar nasıl takip edilmektedir?
- Gümrük kapılarının modernize edilmesi amacıyla imzalanan sözleşme kapsamında, elde edilen gelirlerden Ticaret Bakanlığına düşen payın yasal düzenlemelere aykırı olarak özel bir şirket hesabında tutularak, yapılan harcamalardan şirketin sorumlu tutulmaması nedeniyle oluşan 81.337.406,67 TL’lik hatadan kim sorumludur?
- Gümrük idarelerinin onarımında, sözleşme süresince her yıl elde edilecek kantar ücretinin %25’inin İdare Payı olarak ayrılacağı hükmü kapsamında ne kadar gelir elde edilmiştir? Ve bu pay Bakanlığınız hesabına aktarılmış mıdır?
- Gümrük kapılarında bulunan kantar ücreti veya diğer gelirlerden Bakanlık adına ayrılan paylardan yapılacak harcamalara ilişkin yetki Bakanlıkta olmasına rağmen söz konusu paylar neden şirket adına açılan banka hesabında tutulmaktadır?
- Bu hesapta oluşan hatadan dolayı sorumluluğu bulunan Bakanlığınız yetkilileri hakkında bir işlem başlatılacak mıdır?
