Hubyar Sultan kimdir?
Alevi Ocak kurucusu olan Hubyar Sultan, halk arasında Hubyar, Hubyar Sultan, Hubyar Devletlu, Hızır Hubyar, Hubyar Baba, Hubyar Derviş gibi isimlerle adlandırılmaktadır.
Hubyar Sevgili yar güzel yar anlamına gelmektedir. Rivayetlere göre Hubyar Sultan’a bu ismi Hünkâr Hâce Bektaş Veli vermiştir. Hubyar Sultan Hâce Bektaş Veli ile birlikte Anadolu’ya gelen Horasan Pirlerindendir. Hünkâr Bektaş Veli Horasan Pirlerini ve Rum (Anadolu) Erenlerini toplayıp onlara görev taksim etmiştir. Bu taksimde Hubyar Sultan mülk değil yola talip olmuştur. Hünkâr Bektaş Veli ismi Ahmet olan Hubyar Sultan’ı çağırarak sen benim Hub yârimsin sana bu ulu yolu verdim, git Tekeli dağına dergâhını kur ve yolumuzu yürüt demiştir.
Ol demde cümlesi dedüler Ali
Hubyar’ ımsın dedi saruldı Veli
Yine sendeymiş yaremin gamı
Dertlilere derman olun dedüler.
Hünkâr Hâce Bektaş Veli den isim alan Hubyar Sultan’ın Tokat bölgesinde göçer yaşadığı uzunca süre Tokat Erkilet’te konakladığı anlatılır. Daha sonra Tozanlı vadisine Değeryer Köyüne yerleştiği bilinmektedir. Hubyar Sultan’ın soyu burada devam etmiştir.
Aynı soydan gelen, 1490 – 1582 tarihleri arasında yaşayan ve bugün türbesi Tokat Almus Hubyar Köyünde bulunan Hubyar ile Hünkâr Hâce Bektaş Veli zamanında yaşayan Hubyar Sultan söylencelerde birleştirilmiştir. Alevilikteki don değiştirme – devriye inancına uygun olarak ta II. Hubyar diye bilinen Hubyar Derviş ile atası Hubyar’ın bir olduğuna onun donunda yeniden vücut bulduğuna inanılmış ve Hubyar Sultan teke indirilmiştir.
Bizim II. Hubyar diye adlandırdığımız Hubyar Sultan 1527 yılında Tokat Bölgesinde Osmanlı Devletine karşı yapılan Celali İsyanlarından Baba Zünnun ve Zünnünoğlu Halil ayaklanmasına katılmıştır. Amasya şeriye sicillerine dayanarak yazılan “Amasya Tarihi”nde “bu isyan her ne kadar Zünnünoğlu Halil ayaklanması olarak bilinse de ayaklanın esas düzenleyicisi ve yöneticisinin Hubyar Baba” olduğu yazılmaktadır. Kanlı bir şekilde bastırılan ayaklanmadan sonra Hubyar Baba Tekeli dağı eteklerinde bulunan Bugünkü Hubyar Köyüne yerleşmiş ve Dergâhını buraya kurmuştur.
Kurduğu Dergâhta yetişen Dervişleriyle – Dedeleriyle – Analarıyla Kızılbaş Beydili Sıraç Türkmenlerinin ve bölgede bulunan Alevi toplumunun inançsal hizmetlerini yerine getirmiş ve onların birliğini ve dirliğini temin etmiştir.
Yavuz Sultan Selim döneminde başlayan ve Padişah Kanuni Sultan Süleyman döneminde devam eden ve Hubyar Baba’nın da içerisinde bulunduğu Celali isyanları adıyla adlandırılan Osmanlının imha, inkar ve asimilasyonuna karşı bu Alevi kalkışması tüm Anadolu’yu kasıp kavurmuştur.
Kanuni Sultan Süleyman zaman zaman başa çıkamadığı İsyan liderleri ile uzlaşıya gitmek zorunda kalmış ve bu kapsamda Hubyar Sultan’ın kurduğu Hubyar Dergahını tanımış, Hubyar adına Vakıf kurulup kimi arazilerin bu Vakfa vakfedilmesini kabul etmiştir. Bu şekilde Hubyar Dergahı ve Hubyar Ocağı mensupları çeşitli imtiyazlar elde etmiştir. Vakıf mütevellisi Hubyar Sultan evlatları her türlü vergiden muaf olduğu gibi Askerlik vb. yükümlülüklerden de muaf tutulmuşlardır.
Dergâhta yetişen Hubyar Sultan Evlatları; Erzurum – Sivas – Tokat – Amasya – Çorum – Yozgat – Samsun – Manisa – Aydın bölgelerinde yoğunlaşan taliplerinin her türlü Sosyal ve İnançsal hizmetlerini yürütmeye devam edegelmektedirler.
Sovyet Devrimi öncesinde Dedelerin hizmetini yürüttüğü Rusya’nın Kazan şehrinde de Hubyar Talipleri olduğu bilinmektedir. Günümüzde yaşanan göçlerle Hubyar Ocağı mensupları Dünyanın dört bir tarafına dağılmıştır, ancak bulundukları bölgelerden gelerek Hubyar Sultan’a niyazlarını sunmaktadırlar.
Hubyar Sultan’ın soyu oğlu Mustafa ve Mustafa’nın üç evladı olan Kenan Şeyh, Saçlı Ali Dede ve Hüseyin Abdal Dede’den çoğalmıştır. Hubyar Sultan evlatları bulundukları bölgelerde Hubyar Sultan’ın yolunu erkanını yürütmeye devam etmektedirler. Hubyar Sultan’ın türbesi Hubyar Ocağının merkezi olan Tokat – Almus Hubyar köyündedir.
Ali Kenanoğlu
09.09.2016
Not: Lütfen yazıyı kaynak göstrerek kullanalım
