Erzincan Refahiye Kırkbulak Köyü’nde Çalışmalarına Başlanan “Sulama Amaçlı Gölet Projesi”nin Tamamlanması Halinde Köydeki Yaşam Sona Erecek

Erzincan’ın Refahiye ilçesine bağlı Kırkbulak Köyü’nde kurulması planlanan “Erzincan Refahiye Kırkbulak (Alaçayır) Göleti Malzeme Ocakları ve Yıkamam Eleme Tesisi ile Hazır Beton Santrali Projesi” meclis gündeminde. 

Konuyu Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin yanıtlaması talebiyle hazırlamış olduğu soru önergesi ile meclis gündemine taşıyan HDP İstanbul Mv. Ali Kenanoğlu; bahsi geçen faaliyetlerden, usulsüz bir şekilde, yalnızca gölet projesi için ÇED raporu hazırlandığını belirtti. Kenanoğlu, Kırkbulak Köyü’nde kurulması planlanan beton santrali ve kil ocağı ile yürütülmesi amaçlanan maden arama faaliyetlerine ilişkin ÇED raporlarının hazırlanmadığını ve gölet projesine entegre bir şekilde daha sonra ele alınarak “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir” kararı alındığına dikkat çekti.

Bakan Pakdemirli’ye yönelttiği sorular arasında “ortaya çıkan usulsüzlük ve yasa dışılığın önüne geçmek için bakanlığınızca girişimde bulunulacak mıdır?” diyen Kenanoğlu, usulsüzlüğün arkasında yatan gerçeğin ise köylülerce ortaya çıkabilecek bir tepkinin önüne geçmek olduğu yönünde bir değerlendirmede bulundu.

Gölet projesinde kullanılmak üzere köydeki tarım ve mera arazilerinde ÇED gerekli değildir kararı verilerek oluşturulacak kil ocağından geçirimsiz toprak çıkarılacağını da ifade eden Kenanoğlu, projenin hayata geçmesi durumunda Kırkbulak Köyü’nün bütün unsurları açısından yaşanamaz hale geleceğini ve de Kırkbulak köylülerinin yaşamlarını idame ettirmek için yürüttükleri tarımcılık ve hayvancılık faaliyetlerinin de sürdürülebilir olmaktan çıkacağını söyledi. 

Halihazırda sulama ihtiyacını köyde bulunan Sulak Çayı üzerinden rahatlıkla karşıladıklarını ifade eden Kırkbulak köylüleri, aksine tam da projenin hayata geçirilmesi durumunda köyde sulanacak alan kalmayacağını ve bu sebeple projeye ilişkin ileri sürdükleri itirazlarının dikkate alınması gerektiğini ifade etmektedirler. 

 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’NA

Aşağıda belirtilen soruların Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli tarafından anayasanın 98. ve TBMM İçtüzüğü ’nün 96. ve 99.maddeleri uyarınca yazılı olarak cevaplandırılmasını arz ederim.

Ali KENANOĞLU

İstanbul Milletvekili

Orman ve Su İşleri Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü, DSİ 8. Bölge Müdürlüğü tarafından Erzincan ili Refahiye ilçesine bağlı Kırkbulak Köyü’nde bulunan Sulak Çayı üzerinde sulama suyu temini amacıyla “Erzincan Refahiye Kırkbulak (Alaçayır) Göleti Malzeme Ocakları ve Yıkamam Eleme Tesisi ile Hazır Beton Santrali Projesi”nin yapımı planlanmaktadır.

Köyde, gölet yapılması yönünde alınan karar doğrultusunda 2014 yılında ÇED raporu hazırlanmış fakat sonrasında beton santrali, kil ocağı ve maden arama projeleri de gölet inşa projesine dahil edilmiş olup yeni ÇED raporları hazırlamak yerine bu projeler gölet için hazırlanan ÇED raporuna entegre bir şekilde değerlendirilmiştir. Başka bir deyişle, yasa dışı bir şekilde, beton santrali, kil ocağı ve maden arama faaliyetleri için ÇED raporu hazırlanmamıştır.

Yapımı, tahmini olarak, 4 sene 10 ay kadar sürecek olan ve köye 500 metre uzaklıkta bulunan mera alanları içerisinde kurulması planlanan sulama amaçlı göletin, yaşamlarını tarımcılık ve hayvancılık faaliyetleriyle idame ettiren Kırkbulak köylüleri açısından olumsuz geri dönüşleri olacaktır. Zira göletin, köylülerin içme suyu ihtiyaçlarını karşıladıkları ve tarım alanlarını sulamak için faydalandığı Sulak Çayı üzerinde kurulacak olması köylülerin minimum 4 sene 10 ay boyunca içme suyu ihtiyaçlarını sağlayamayacağı ve tarım alanlarını sulayamayacağı anlamına gelmektedir. Öte yandan, sulama sıkıntısı projenin tamamlanmasıyla son bulmayacak, köylüler ayrıca bu süreye ek olarak göletin 2 milyon 30 bin metreküplük hacminin dolmasını bekleyecektir.

Yanı sıra, Kırkbulak köylülerine ait tarım arazilerinde ve mera alanlarında tespit edilen geçirimsiz toprağın gölet inşasında dolgu malzemesi olarak kullanılması da proje kapsamında yer alan bir başka husustur. Böyle olması durumunda göletin yok edeceği tarım ve mera alanlarına ek olarak dinamitle geçirimsiz toprak elde etmek amacıyla yeni alanlar tahribata uğrayacak, işlevsiz hale gelecektir. Öte yandan, köylülere ait topraklardan çıkarılacak geçirimsiz toprağın elde edileceği alan ile gölet arasında 4 kilometre kadar mesafe bulunmaktadır. Bu sebeple, köylülere ait arazinin bir diğer kısmı üzerinde geçirimsiz toprağın taşınması amacıyla 4 kilometre uzunluğunda ve en az 10 metre genişliğinde bir yol açılması planlanmaktadır. Bu yol, köylülerin tarımcılık ve hayvancılık faaliyetlerini kısıtlayacak bir diğer faktör olacaktır; çünkü bu yol köylülerin tarım arazilerini ikiye bölerek ilerleyecek şekilde tasarlanmıştır.

Mevcut haliyle sulama ihtiyaçlarını karşılamakta güçlük çekmediklerini ifade eden Kırkbulak köyü sakinlerine göre sulama tedariki amacıyla inşa edilen göletin sulayacağı herhangi bir alan bulmak – köydeki arazilerin maruz bırakılacağı tahribattan ötürü – projenin hayata geçmesi itibariyle pek de mümkün olmayacaktır.

Diğer yandan, hayvancılık da bu projeden nasibini almaktan kaçamayacaktır. Göletin yapılması durumunda köylüler hayvanları için otlak alan bulmakta güçlük çekeceklerdir. Çünkü proje sınırları içerisinde yer alan alanlar (özellikle mera alanları) hayvanların otlatıldığı alanların çok büyük kısmına tekabül etmektedir. Ek olarak, uzun kış dönemi için gerekli yem üretiminin koşulları tarım alanlarının maruz kalacağı tahribattan kaynaklı ortadan kalkmış olacağından hayvancılık sürdürülemez bir hal alacaktır.

Tüm bunlar ışığında,

• Proje kapsamında yer alan beton santrali, kil ocağı ve maden arama faaliyetleri için neden ÇED raporları hazırlanmamıştır? Buradan hareketle ortaya çıkan usulsüzlük ve yasa dışılığın önüne geçmek için bakanlığınızca girişimde bulunulacak mıdır?
• Sulama ihtiyacını gidermek amacıyla kurulduğu iddia edilen gölet, projenin inşaası sürecinde tarım alanlarında yaratacağı tahribat göz önünde bulundurulduğunda işlevsiz bir hal alacaktır. Buna rağmen projenin hayata geçirilmesi yönünde ısrarla adımlar atılmasının gerekçesi nedir?
• Kırkbulak Köyü sınırları içerisinden geçen Sulak Çayı köyün sulama ihtiyacının karşılamakta yeterli kapasiteye sahip olmasına rağmen gölet projesi yapılacak olmasının gerekçesi nedir?
• Gölet projesinin, köyde yürütülen hayvancılık ve tarımcılık faaliyetlerine vereceği zararlara ilişkin köylüler tarafından yapılan itirazlar neden dikkate alınmamaktadır?