Kenanoğlu: Büyük şirketler, sarmalık tütün üretimini engellemek istiyor!
Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Ali KENANOĞLU, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda sarmalık tütün üretimini engelleyen yasa tasarısına dair konuştu. Büyük şirketlerin baskısı sonucu küçük üreticiyi bitirecek bir yasayla karşı karşıya olunduğunu ifade eden Kenanoğlu, tütün üreticilerinin giderlerini karşılayamadığını ifade etti ve söz konusu yasanın 6 ay ertelemesinin kalıcı bir çözüm olmadığını belirtti.
Konuşma tutanak metni ve videosu aşağıda yer almaktadır.
Dönem: 27 Yasama Yılı: 4 Tarih: 17.07.2021 Birleşim: 105 Ham Tutanak Sayfası:-
Konuşmacı: ALİ KENANOĞLU Seçim Çevresi: İSTANBUL
ALİ KENANOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkan, sayın vekiller; Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.
Bu madde tütünle ilgili çok tartışılan bir madde. Yani bildiğiniz gibi şu anda Adıyaman başta olmak üzere bölge illerinde çok yoğun bir protesto var; yollar kesilmiş, yollar kapatılıyor, tütün üreticilerinin her biri protesto içerisinde, feryat figan vaziyette ve tepkilerini de “Tırşikçi kapitalistlere hayır!” diyerek tüm Türkiye’ye ve kamuoyuna duyurmaya çalışıyorlar.
Şimdi, ne oldu? Geçen sene bir yasa çıktı ve artık tütün üreticilerinin yetki belgesi almadan herhangi bir satış yapamayacağına, herhangi bir ticaret yapamayacağını, yaptıkları takdirde kaçakçı konumuna düşeceklerine yönelik bir yasa çıktı ve 1 Temmuz 2021’den itibaren de yürürlüğe girdi yasa. Böylelikle, üç yıldan altı yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kalan bir tütün üreticisi var.
Şimdi, bu düzenleme niye yapılıyor? Baktığınız zaman, aslında, 2008’de sigara fabrikalarının kapatılmasıyla birlikte Türkiye’de tütün piyasasının yüzde 90’ı uluslararası şirketlerin eline geçmiş durumda. Genel piyasanın akışına baktığınız zaman geride kalan sarmalık tütün dediğimiz tütünün çok az sayıdaki üreticisi, az sayıda tütün üreticisi kalmış. Bu insanlar da ürettikleri tütünleri kendileri piyasaya sürerek geçimlerini sağlıyorlar. Bu sarmalık tütünün… Bu vergiler öyle bir arttı ki tütün üzerinde ve sigara üzerindeki vergiler öyle bir arttı ki artık insanlar çoğunlukla bu sarmalık tütünü tüketmeye başladılar.
Şimdi, bu vergilere baktığımız zaman 2020 yılı itibarıyla sigara üzerinden alınan vergi oranı yüzde 81’e çıkmış durumda, yani 20 dal sigaranın 16’sı vergi, böyle bir pozisyon var. Şimdi yüzde 81 oranındaki vergi nedeniyle -hani içki ve sigaraya yoğun bir vergi artışı yapılıyor ya- buradan kaynaklı olarak da vatandaş başka türlü çözüm aramaya başlıyor ve sarmalık tütünleri tüketmeye başlıyor ve sarmalık tütünde ciddi oranda bir artış sergileniyor. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre 2020 yılında sarmalık tütün satışı 2.400 tona ulaşıyor, yani 2019’a göre 2,5 kat artış sağlıyor. Bunun sebebi de -işte anlattığım- yani vergiyi bu kadar çok artırırsanız piyasanın dengesini bozarsınız ve buradan kaynaklı olarak da insanlar başka türlü çözüm bulmaya çalışırlar.
Şimdi, bu büyük tekellerin yani büyük sermaye şirketlerinin baskısıyla da tekrar bu alanı kapatmak, burayı cezalandırmak ya da vergi getirmek ya da satışını engelleyecek birtakım tedbirler alınmaya çalışılıyor. Şimdi, tüketici şunu demiyor: “Biz hiçbir şekilde vergilendirilmeyelim, tamamen serbest bir şekilde bu işi yapalım.” falan dediği yok. Ancak, önerildiği şekilde, kooperatifleşme üzerinden yapılı bir kurumsallaşma ve kooperatifleşmeye zorlamak, buradaki tütün ticaretinde tekelleştirme olacak. Tıpkı çayda, fındıkta ve benzeri ürünlerde olduğu gibi tekeller gelecek ya da belli şirketler “Ben ürününüzü şu fiyattan alıyorum.” Ama o fiyata üretebiliyor mu, maliyetini karşılayabiliyor mu? Bütün bunlara bakmaksızın böyle bir zorlamayla karşı karşıya kalacak ve üretici şunu söylüyor: “Bu takdirde ben zaten kazancımla yani üretirken ki maliyetimi karşılama şansım olmayacak.” Buradan kaynaklı olarak da bu öneriyi kabul etmiyorlar ve şu anda çok ciddi bir karşı duruş söz konusu.
Şimdi, iktidar ne yapıyor, Hükûmet ne yapıyor? Bu maddeyle bunun süresini altı ay daha uzatıyor. Çözüm bu mu yani altı ay daha uzattığınız zaman ne olacak? Yani tekrar zorlayacaksınız “Kooperatif kurun, bu sistemi bizim istediğimiz şekilde yürütün.” olacak. Ancak çözüm bu değil, mutlaka kontrol altına alınmalı, mutlaka bir vergi sistemi oluşturulmalı, buna yönelik zaten üreticinin de herhangi bir itirazı yok -en azından bizim görüştüğümüz, ben de gittim Adıyaman’a, oradaki üreticilerle görüştüğümüzde buna yönelik bir itirazları yok- ancak bunun yolu, yöntemi konusunda birlikte bir çözüm üretilmesi gerekiyor.
Yani biz oturup buradan bir yasa çıkarıyoruz ama bu yasa insanların hayatını ne kadar etkiliyor bunun hiç farkında olmayabiliyoruz bazen.
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
BAŞKAN – Buyurunuz efendim.
ALİ KENANOĞLU (Devamla) – İşte burada, şu anda yaşadığımız gibi işte saat dörde yirmi var, yani şu anda birçoğumuz istiyoruz hemen patır patır yasalar geçsin, bir an önce kanunlaşsın ve biz de evimize gidelim. Ama çıkarttığımız bu kanunların insanların yaşamlarının bütün hayatını ve çoluğunu çocuğunun bütün geleceğini etkilediğini düşünmüyoruz, hiç onu hesap etmiyorsunuz ve buradan kaynaklı olarak da “Bu yasaları nasıl düzeltiriz”in derdine düşüyorsunuz. Böyle palyatif çözümlerle, işte erteleyerek, altı ay daha öteleyerek bunların çözümleriyle bu sorunları çözemezsiniz. Buna kalıcı çözüm üretmek, en azından bu altı aylık süre içerisinde kalıcı çözüm üretmek açısından bir fırsat olarak değerlendirmek gerekiyor. Bu şekilde öneriyle tütüncünün sorununu çözmeniz imkânsızdır.
Teşekkürler. (HDP sıralarından alkışlar)
