Balıkesir/Akçay Sulak Alanı’nın hafriyat sahası olarak kullanımı Meclis gündeminde

Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Ali KENANOĞLU, Kuzey Ege bölgesinin önemli sulak alan ekosistemlerinden biri olan Balıkesir/Akçay Sulak Alanı’nın Balıkesir Büyükşehir Belediyesi tarafından hafriyat alanı olarak kullanılması sonucunda yok olma riskiyle karşı karşıya olduğuna dikkat çekerek konuyu verdiği soru önergesiyle Meclis gündemine taşıdı. Kenanoğlu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na verdiği soru önergesinde bölgedeki ekosistemi bozan kaçak yapılaşma ve madencilik gibi söz konusu faaliyetlerin de hem iç hukuka hem de Türkiye’nin taraf olduğu Ramsar Sözleşmesi’ne aykırı olduğunu belirtti.

Soru önergesi metni aşağıda yer almaktadır.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’NA

Aşağıda belirtilen soruların Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat KURUM tarafından Anayasanın 98. ve TBMM İçtüzüğünün 96. ve 99. maddeleri uyarınca yazılı olarak cevaplandırılmasını arz ederim.

Türkiye, sulak alanlar bakımından bulunduğumuz coğrafyanın en önemli ülkelerinden biriyken son 60 yılda uygulanan yanlış politikalar sonucu sulak alanlarının yarısından fazlasını kaybetmiştir.

Kuzey Ege bölgesinin önemli sulak alan ekosistemlerinden biri olan Balıkesir/Akçay Sulak Alanı da yanlış kararlar sebebiyle yok olmak üzeredir. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi, yüzlerce canlı türüne ev sahipliği yapan bu sulak alanın bir kısmını yaklaşık bir yıldır hafriyat alanı olarak kullanmaktadır.

Yeryüzünün en zengin ve üretken ekosistemleri olan sulak alanlar, sudaki kirliliği azalttığı gibi, karbon tutulumu, suyun akışını düzenleyerek insanı taşkın, sel, fırtına gibi doğal afetlerden korumakta ve insanların geçim kaynaklarına ve beslenmesine katkı sağlamaktadır.

Türkiye’nin toplamında kaydedilmiş olan 487 kuş türünün yüzde 30’una, nesli kritik derecede tehlike altında olan yılan balıklarına ve yüzlerce bitki türüne ev sahipliği yapan Akçay Sulak Alanı, Kuzey Ege Bölgesi’nin zengin biyoçeşitliliğe sahip alanlarından biri olan oldukça önemli bir mevkiidir.

Akçay Sulak Alanı; sazlıklar, sulak çayırlıklar, açık su yüzeyleri ve kumul habitatlarıyla değişik türden canlı gruplarının barınmasına, beslenmesine ve üremesine uygun ortama sahiptir. Yapılan çalışmalar alanın özellikle kuş ve balık türleri olmak üzere, sürüngenler, çift yaşamlılar, memeli hayvanlar, kelebekler ve sulak alan bitkileri yönünden çok zengin biyolojik çeşitliliğe sahip olduğunu göstermektedir.

Ancak bu önemli ekosistem, kaçak yapılaşma, imar tehlikesi, su kaynakları civarında gerçekleştirilen madencilik faaliyetleri, Edremit Çayı ve Kadıncık Deresi yakınlarında yer alan çeşitli tesislerin atık suları nedeniyle kirlilik tehdidi altında iken Balıkesir Büyükşehir Belediyesi de bu alanı kentin hafriyat depolama alanı olarak kullanıma açmıştır.

Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin halihazırda Zeytinli Kavşağı yakınlarında kullandığı bir hafriyat alanı zaten mevcuttur. Bu alan kullanılmaya devam ederken, yüzlerce canlı türüne ev sahipliği yapan Akçay Sulak Alanının da hafriyat alanı olarak kullanılması hem hukuka hem de Türkiye’nin taraf olduğu Ramsar Sözleşmesi’ne aykırıdır.

Çevre Kanunun 9. Maddesinin “e” fıkrası ve 4342 sayılı Mera Kanunu’nun 4. Maddesi “Sulak alanların doğal yapılarının ve ekolojik dengelerinin korunması esastır. Sulak alanların doldurulması ve kurutulması yolu ile arazi kazanılamaz. Bu hükme aykırı olarak arazi kazanılması halinde söz konusu alan faaliyet sahibince eski haline getirilir. Sulak alanların korunması ve yönetimine ilişkin usûl ve esaslar ilgili kurum ve kuruluşların görüşü alınarak Tarım ve Orman Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.” hükmü ile sulak alanların korunması sağlanmıştır.

Bununla birlikte moloz döküm alanı olarak kullanılan parsel tapuda “Mera Alanı” olarak yer almaktadır. 4342 sayılı Mera Kanununun 4. maddesi “Mera, yaylak ve kışlaklar; özel mülkiyete geçirilemez, amacı dışında kullanılamaz, zaman aşımı uygulanamaz, sınırları daraltılamaz” denilmektedir.

Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin yukarıda belirtilen maddelerce hukuka aykırı olan bu uygulamasından bir an önce vazgeçmesi, moloz dökümünü durdurması ve alanı eski haline getirmek üzere rehabilite etmesi gerekmektedir.

Bu bağlamda; 

1- Akçay Sulak Alanı hafriyat sahası olmaktan çıkarılacak mıdır?

2- Moloz döküm alanı tapuda “Mera Alanı” görülmekte iken amacı dışında neden kullanılmaktadır?

3- Akçay Sulak Alanını hafriyat alanı olarak kullanıma açan Balıkesir Büyükşehir Belediyesi hakkında Çevre Kanunu uyarınca inceleme başlatılacak mıdır?

4- Sulak alanın çok kısa bir süre içinde yok olmasına neden olacak bu karardan vazgeçilecek midir?

5- Akçay sulak alanındaki moloz ve hafriyat depolaması temizlenip, rehabilite edilecek midir?