Kenanoğlu’ndan Balıkesir’de Bulunan Eybek Dağı’nda Yapılması Planlanan RES Projesi’ne İlişkin Soru Önergesi
Balıkesir ve Çanakkale arasında bulunan Kazdağı silsilesi içerisinde yer alan Eybek Dağı’nda Polat Enerji A.Ş. tarafından kurulması planlanan Duygu RES Projesi HDP İstanbul Mv. Ali Kenanoğlu tarafından meclis gündemine taşındı. Yöre halkının istemediği bir proje olan Duygu RES Projesi’nin, 1992 yılında koruma altına alınan Kazdağı Milli Parkı sınırlarına çok yakın bir mesafede ve Kazdağı silsilesi içerisinde yer alan Eybek Dağı’nda faaliyet gösterecek olması yöre halkı tarafından tepkiyle karşılanmaktadır. Risk altında yer alan çok sayıda endemik türe ev sahipliği yapan Kazdağı ekosisteminde, Duygu RES Projesi’nin hayata geçirilmesi durumunda endemik türlerin korunması ve yeniden üremesi noktasında ciddi zorluklarla karşı karşıya kalacaktır.
Projeye ilişkin ÇED raporunu odağına alan bir soru önergesiyle konuyu meclis gündemine taşıyan Kenanoğlu’na göre ÇED raporu çok sayıda hatalı ve yanıltıcı değerlendirmeler içermektedir.
Kenanoğlu, toplam 40 türbinden oluşacağı belirtilen projenin hayata geçmesi durumunda – ÇED raporunda söylenenlerin aksine – bölge ekosisteminin, göçmen kuşların (Eybek Dağı’nın göç güzergahı dahilinde yer almasından ötürü), endemik türlerin, yeraltı&yerüstü su kaynaklarının, tarımcılığın, hayvancılığın ve orman alanlarının çok ciddi risklerle karşı karşıya kalacağını ifade ederken olası zararların önlenmesi noktasında ne tür önlemlerin alındığını Çevre ve Şehircilik Bakanı’na sordu.
Bölgeye ilişkin yapılan uzman değerlendirmelerinin yetersiz ve yanıltıcı olduğunu ifade eden Kenanoğlu, söz gelimi, Eybek Dağı’nın kuş göç hareketliliği güzergahında yer alıp almadığının anlaşılması için yapılan gözlemlerin kesin sonuç elde etmek için yeterli olmayan, çok kısıtlı ve göç takviminde yer almayan bir sürede yapıldığına dikkat çekmiştir. Böyle olduğu ölçüde hatalı bir raporun ortaya çıktığını ve de söylenenin aksine Eybek Dağı’nın da göç güzergahı üzerinde yer aldığını ifade etmiştir. Buradan hareketle, her yıl milyonlarca kuş türünün RES bölgelerinde pervanelere kapılarak hayatını yitirdiğini hatırlatan Kenanoğlu, bu projenin de ÇED raporunda belirtilenin aksine kuşlara çok ciddi zararlar vereceğine işaret etmiştir.
Projenin, ayrıca, heyelan bölgesi niteliği taşıyan bir alanda yürütülmek istenmesine de dikkat çeken Kenanoğlu, proje kapsamında çok sayıda ağacın kesilmesinden ötürü olası heyelan ve toprak kayması durumlarında bölgenin korunaksız bırakılacağının altını çizmiştir.
Yanı sıra, Türkiye’nin halihazırdaki kurulu enerji gücünün 87.000 MWe olduğunu ve 2018 yılında kullanılan miktarın ise neredeyse bu miktarın yarısı kadar 47.000 MWe olduğunu hatırlatan Kenanoğlu, ihtiyaç olmamasına – hatta 2028 yılına kadar yetecek enerji ihtiyacının mevcut olmasına – rağmen ekosisteme ciddi zarar vereceği çeşitli kurumlarca yapılan çalışmalarla tespit edilen Duygu RES Projesi türünden projelerin hayata geçirilmesine neden ihtiyaç duyulduğuna da yine hazırladığı sorular arasında yer verdi.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’NA
Aşağıda belirtilen soruların Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Murat KURUM tarafından anayasanın 98. ve TBMM İçtüzüğü ’nün 96. ve 99.maddeleri uyarınca yazılı olarak cevaplandırılmasını arz ederim.
Ali KENANOĞLU
İstanbul Milletvekili
Polat Enerji A.Ş. tarafından Eybek Dağı’nda yapılması planlanan Duygu RES Projesi kapsamında 40 türbin Eybek Dağı’nın muhtelif yerlerine yerleştirilecektir. Proje Balıkesir ili Edremit ilçesi Yaşyer ve Hacıarslanlar mahalleleri, Havran ilçesi Fazlıca ve Tarlabaşı mahalleleri ile Çanakkale ili Yenice ilçesi Armutçuk, Kıraçoba, Kalakbaşı ve Karaaydın köyleri arası bir lokasyonda faaliyet gösterecektir. Bu türbinlerin 37 adedi 4 MWe, 3 adedinin ise 0,9 MWe kapasitesinde olacağı; türbinlerin 7 adedinin tarım alanları, 33 adedinin de ormanlık alan içerisinde yer alacağı belirtilmektedir. Projenin faal olmasıyla birlikte 328.600 m2’lik bir alanın ormansızlaşması söz konusu olacaktır. Kule inşaatları için 3 metre derinliğinde, 22 metre genişliğinde çukurların kazılacağı ve proje kapsamında 36 km’lik yol kullanılacağı ve 11 km’lik mevcut kadastro yolunun üzerine 8 metre genişliğinde 25 km’lik yeni yol açılacağı projenin ÇED dosyasında yer almaktadır. Ek olarak, ÇED dosyasında proje alanında halihazırda faal 2 adet 4.sınıf maden ruhsatı olduğunu, ancak her iki faaliyetin bir arada yürütülmesinde bir sakınca olmadığı ifade edilmiştir.
Kazdağı, Edremit Körfezi’nde denizle temasa geçen yeraltı sularına kaynak sağlama özelliği taşımaktadır. Proje sahası içerisinde 7 adet dere bulunmaktadır. Duygu RES Projesi kapsamında, kule inşaatları için kazılması planlanan 3 metre derinliğinde ve 22 metre genişliğindeki çukurlar ve 25 km’lik yeni yol yeraltı ve yerüstü su kaynaklarını olumsuz yönde etkileyecektir. Eğime dik konuşlanan santral inşasının eğime paralel bir akış yönüne sahip derelere zarar vermesi kaçınılmazdır.
Proje alanı “orta heyelan bölgesi” sınırları içerisinde yer almaktadır. Proje kapsamında tahrip edilecek ormanlık alan, kesilecek ağaçlar düşünüldüğünde toprak ve su akış dinamikleri etkilenecek, bunun sonucunda ise toprak kayması ve heyelan riskleri artacaktır.
Yöre halkı, Halkın Katılımı Toplantısı’nda projeyi istemediklerini belirtmiş olup, projenin yöre tarımcılığına, hayvancılığına ve yöre ekosistemine, biyoçeşitliliğine vereceği zararlar göz önünde bulundurularak projenin iptal edilmesi yönünde çok sayıda dilekçenin altına imza atmıştır. Nitekim, Urla, Çeşme ve Karaburun’da faaliyet gösteren RES örnekleriyle tecrübe edildiği üzere, tozlaşmayı sağlayan arı vb. canlıların zarar görmesi sonucunda tarım alanlarının olumsuz etkilendiği bilinmektedir. Yine, RES santrallerinin yarattığı inorganik tozlaşma bitkilere zarar verdiği, yaban hayatı olumsuz etkilediği ve depresyon, anksiyete, uykusuzluk gibi sorunlara yol açtığı da gözlenmiştir.
Bahse konu RES Projesi gen koruma alanı olan Kazdağı Milli Parkı’na çok yakın bir mesafededir. Kazdağı Milli Parkı yok olma tehlikesi altındaki 32 endemik bitkiye sahip bir ekosistem olma özelliği taşımaktadır ve bu sebeple de 1992 yılında koruma altına alınmıştır. Eybek Dağı da Kazdağı ekosistemi içerisinde yer almaktadır. Hazırlanan ÇED raporunun bitki listesi bölümünde Eybek Dağı içerisinde endemik bitki türlerinin yer almadığı yönünde görüş bildirilmiştir. Ancak, bu görüş hazırlanan ÇED raporunda da görüleceği üzere çeşitli bitki isimlerinin değiştirilmesi/çarpıtılması neticesinde elde edilmiştir. Raporun görüşünün aksine Eybek Dağı ekosistemi içerisinde endemik bitki türlerinin yer aldığı bilinmektedir.
Yılda milyonlarca göçmen kuş rüzgar enerji santral pervanelerine çarparak yaşamını yitirmektedir. ÇED raporunun ekinde yer alan Ornitolojik Değerlendirme Raporları bölümünde uzmanlar tarafından yapılan 10 günlük gözlemden hareketle projenin kuş göç yolları üzerinde yer almadığı rapor edilmiştir. Bununla birlikte, aynı raporun 511.sayfasında gözlemin en az iki yıl boyunca sürdürülmesi gerektiği ifade edilmiştir. Ancak, Ege, Marmara ve İç Anadolu iklim kuşağını birbirinden ayıran en önemli yükseklik olma niteliğine sahip olan Kazdağı, kıtasal göç hareketleri gerçekleştiren milyonlarca kuşun göç güzergahı üzerinde yer almaktadır. Eybek Dağı da Kazdağı silsilelerinden bir tanesidir ve göç yolları üzerinde yer alması kuvvetle muhtemeldir. Uzmanlarca yapılan 10 günlük gözlem, kuş göç hareketleri açısından göç takviminde yer almayan Kasım ayında yapılmış olması bakımından yanıltıcıdır.
Tüm bunlar ışığında,
- Türkiye’nin kurulu gücü 87.000 MWe ve 2018’de kullanılan enerji miktarı 47.000 MWe iken, bir diğer deyişle 2028 için bile fazla kurulu güç söz konusu iken, ekosisteme zarar verecek yeni projelere neden ihtiyaç duyulmaktadır? Bu projelere neden onay verilmektedir?
- Edremit Körfezi’ne akan dereler üzerinde yürütülen baraj ve ıslah çalışmalarının körfez ekosistemi üzerindeki olumsuz etkileri biliniyorken Edremit Körfezi’yle teması olan ve proje alanı kapsamında yer alan yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının akışını değiştireceği bilinen Duygu RES Projesi’nin Edremit Körfezi’nde yol açacağı tahribatın önüne geçmek için önlem(ler) alınmış mıdır?
- Projenin bölgedeki heyelan ve toprak kayması riskini arttıracağı düşünüldüğünde heyelan ve toprak kaymasınının önüne geçmek adına yeni önleyici mekanizmalar geliştirilmiş midir?
- Urla, Çeşme ve Karaburun’da kurulan RES’lerin yukarıda da belirtilmiş olan olumsuz etkileri göz önüne alındığında yerleşim yerlerine yakın kurulması planlanan Duygu RES Projesi’ne bakanlığınız ve bağlı kurumlar hangi gerekçelerle onay vermektedir?
- ÇED raporunun bitki listesi bölümünde, yapılan çalışmalar neticesinde yanıltıcı bir şekilde Eybek Dağı’nda endemik bitki türüne rastlanmadığını rapor eden kişi ve kurumlar hakkında bir teftiş süreci işletilecek midir?
- Türbinler monte edildikten sonra kuş göç hareketlerini gözlemlemeye devam etmek sonucu nasıl etkileyecektir? Kuşlara, yarasalara ve memelilere zarar verdiği saptanırsa türbinler sökülecek midir?
