Yargılandığında Anşa Bacının yaşı ve sağlık durumu
Anşa Bacı Miladi 1887 yılında Tokat Merkez’de yaklaşık altı ay kadar zorunlu ikamete tabi tutulmuştur. Bu zorunlu ikamet esnasında Anşa Bacının yargılaması kadı huzurunda yapılmıştır. Anşa Bacının Karşıpınar Köyünden Tokat Merkez’e getirilmesinden önce yaşı itibariyle önce sağlık muayenesi yapılmıştır.
Anşa Bacının yargılanma esnasında kaç yaşında olduğu bizzat kendisine sorulmuştur. Yargılama tutanağının 8 Temmuz Tarihli belgesinde bu konuyla ilgili şunlar yazmaktadır;
“ Kadı; Sen nerelisin isim ve şöhretin pederinin ismi nedir kaç yaşındasın zevcin varımdır olduğu halde isim ve şöhreti nedir?
Anşa Bacı; Zile kazâsında Acısu karyesindenim Karşıpınar’da eyleniyorum yetmiş yaşımdayım zevcim var idi ismim Veli idi merhûm oldu.”
Anşa Bacı yargılama esnasında 70 yaşında olduğunu beyan ediyor. Yargılama tutanağındaki ifadelere baktığımız zaman yaş konusunda çelişkili beyanlar bulunmaktadır. Dönem itibariyle bir nüfus kaydı olmadığından yaş durumu hep tahmini olarak alınmıştır. Beyan edilen yaşlar aşağı yukarı 3-5 yaş oynayabilmektedir.
Anşa Bacının doğum tarihini 1816 – 1819 yılları olarak belirleyebiliyoruz. Doğum tarihini dahi net olarak belirleyemiyoruz. 1816 doğumlu olduğunu varsayarsak 1887 yılında 71 yaşındadır. Doğum yılını 1819 olarak alırsak ta 68 yaşında olmaktadır.
Diğer bir çelişkili tarih beyanı da Veli Baba’nın ölüm tarihi ile ilgilidir. Anşa Bacı 1887 yılında Veli Baba’nın 19- 20 yıl önce Hakka yürüdüğünü söylüyor. Oysa Veli Baba 1864 yılında Hakka yürümüştür yani doğru cevap 23 yıldır. Görüldüğü üzere tarih konusunda her hangi bir yazılı kayıt tutulmadığından hep tahmini konuşulmakta ve böylelikle çelişkiler oluşmaktadır.
Ancak biz Anşa Bacının yargılandığı 1887 yılında ortalama 70 yaşında olduğunu anlıyoruz.
Anşa Bacı’nın Tokat Merkez’e getirilmeden önce yaşı itibariyle bir sağlık kontrolünden geçirildiğini yine 1 Temmuz 1887 tarihli bir belgeden anlıyoruz. Bu tarihlerde Karşıpınar köyüne gelen Tokat Şehir tabiplerinden Kigork, Anşa Bacıyı muayene etmiştir. Bu muayne teticesi tutanağa şöyle yazılmıştır;
Tokat sancağına tâbi‘ Zile kazâsında İğdir nâhiyesinde vâki‘ Karşıpınar karyesine zâbıta kâtibi Ali Efendi ve Necib Çavuş Ağa ve üç nefer süvâri ile azîmet olunarak merkûmûn ile Sofular nâhiyesi Müdîri İbrahim Kahyâ karye-i mezkûrda Ayşe Bacı’nın hânesinde hâzır bulundukları halde işbu tarih günü gündüzün mezbûre Ayşe Bacı bi’l-etrâf keşf ve mu‘âyene olunarak mezbûrenin vücûdunda ve cemî‘ a‘zâsında (tüm vücudunda) hastalık eseri görülemeyip ….harekâtı dahi derecesinde bulunarak mezbûre (adı geçen) hastalık ve illetden sâlim olup Tokat’a gitmesinde vücûdca mahzûru olmadığını mübeyyin (beyan eden) işbu rapor tanzîm ve i‘tâ kılındı.(verildi)
Fî 19 Haziran sene [1]303, [1 Temmuz 1887]
Beledî Tabîbi Tokat Kigork (Tokat Şehir Doktoru Kigork)
Tokat Şehir Tabibi Kigork’un muayene ve raporuna göre Anşa Bacı sağlıklıdır. Seyahatine engel bir sağlık sorunu bulunmamaktadır. Bu rapor sonucunda Anşa Bacı İğdir köyünden 3 kadının tespitiyle alınıp Tokat Merkez’e götürülmek üzere üç süvari asker, doktor ve küçük oğlu Hasan’la birlikte yola koyulurlar.
Ali Kenanoğlu
13.12.2016
