Kenanoğlu’ndan Ulaştırma Bakanlığı’na: Deprem Araştırma Raporu’nun bakanlığınızı ilgilendiren 11 önerisinden kaçı yerine getirilmiştir?

Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Ali KENANOĞLU, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Deprem Araştırma Komisyonu Raporu’nun Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı’nı ilgilendiren öneri/tedbir maddelerine ilişkin soru önergesi verdi. Söz konusu raporda 11 ana başlıkta sıralanan ve yerine getirilmesi gereken 268 tedbirden 11’inin Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı sorumluluğunda olduğunu belirten Kenanoğlu, “Bu önerilerin kaçı yerine getirilmiştir? Kaçı ile ilgili çalışmalar devam etmektedir? Yerine getirilmeyen öneri varsa neden gereği yapılmamıştır?” diye sordu.

Soru önergesi metni aşağıda yer almaktadır.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Aşağıdaki sorularımın Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanı Adil KARAİSMAİLOĞLU tarafından Anayasanın 98. TBMM İçtüzüğünün 96. ve 99. maddeleri gereğince yazılı olarak cevaplandırılması konusunda gereğini arz ederim.

Türkiye aktif bir deprem ülkesi olarak sıklıkla yıkıcı depremler ile karşı karşıya kalmakta, meydana gelen hasar ve can kayıpları nedeniyle toplumsal hayat her yönüyle büyük ölçüde olumsuz etkilenmektedir. Çok geniş bir yelpazede tüm toplumu ve hayatın her alanını etkilemesi depremlerin çok boyutlu bir mesele olduğunu ve pek çok disiplini ilgilendiren doğasını açıkça ortaya koymaktadır. Dünyanın aktif deprem kuşaklarından birinde yer almamız nedeni ile var olan deprem tehlikesinin derinlemesine analiz edilmesi ve deprem risklerinin de çok disiplinli olarak yürütülecek kapsamlı çalışmalarla azaltılması ölçüsünde depremlerin afete dönüşmemesi sağlanabilmektedir.

Depremler tüm yıkıcı etkilerine rağmen belirli aralıklarla meydana gelen afetler olduğundan zamanla unutularak gündemden çıkmaktadır. Bu açıdan gündem sürekliliğinin, depremselliği yüksek olan ülkemizde deprem risklerinin azaltılması önem arz etmektedir.

30/10/2020 tarihinde İzmir’in başta Seferihisar ve Bayraklı ilçelerini etkileyen 6.9 ölçeğinde olan ve 102 vatandaşımızın hayatını yitirmesine, binden fazla vatandaşımızın yaralanmasına ve büyük maddi hasara neden olan deprem sonrası; Mecliste grubu bulunan beş siyasi partinin ortak önerisi ile “Depreme Karşı Alınabilecek Önlemlerin ve Depremlerin Zararlarının En Aza İndirilmesi İçin Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Amacıyla Meclis Araştırma Komisyonu” (kısaca Deprem Araştırma Komisyonu olarak anılacaktır) kurulmuş ve 10.11.2020 tarihinde çalışmalarına başlamıştır. Üç aylık çalışma süresi tanınan Deprem Araştırma Komisyonuna artı bir ay daha süre tanınmış, toplam dört aylık çalışma süresi boyunca 18 toplantı yapılmış ve 16/07/2021 tarihinde 500 sahifeden oluşan ve içerisinde 268 önerinin yer aldığı 278 Sıra Sayılı raporunu yayımlamıştır.

Deprem Araştırma Raporunun dördüncü ve son bölümünde; deprem risk ve zararlarının azaltılması ve deprem konusunda ülkemizde her alanda alınması elzem tedbirlere dair önerilere yer verilmektedir.

Söz konusu Bölümünde yer alan “Sonuç ve Öneriler” kısmında; Deprem Bilgi Sistemi, Risklerin Belirlenmesi, Yer Bilimsel Etütler ve Planlamalar, Yapı Güvenliği, İmar, Denetim ve Yapı Kullanımı, Kentsel Dönüşüm, Mevzuat, Uygulama, İzleme ve Denetim Sistemi, Finansman Yönetimi, Toplumsal Farkındalık ve Deprem Sonrası başlıklı 11 ana başlıkta sıralanan ve yerine getirilmesi gereken 268 tedbir arasında Bakanlığınızı ilgilendiren maddeler aşağıda sıralanmıştır.

1. Deprem sonrasında acil müdahale hizmetlerinin aksamadan yürütülebilmesi için vatandaşlara depremde özel araçlarla trafiğe çıkılarak yoğunluk oluşturulmaması; ilk altı saatin hayati önemi nedeniyle özellikle arama kurtarma, trafik ve 112 ekipleri gibi araçlara trafikte geçiş üstünlüğünün verilmesi gibi konularda farkındalık kazandırılması gerekmektedir.
2. Ana arterler üzerinde oluşan yoğunluğun azaltılması için özellikle büyükşehirlerdeki ulaşım aksları ve alternatif güzergâhlar konusunda Ulaşım Koordinasyon Merkezlerinin koordinasyonunda planlar yapılmalı ve güncel tutulmalıdır.
3. Büyük bir deprem durumunda, artan talebe bağlı olarak mobil şebekelerde yoğunluk yaşanacağından, GSM operatörlerince, iletişimin sürekliliği için geçici olarak şebekede anlık tutulan müşteri sayısı kapasitesinin mümkün olduğu kadar yüksek seviyelere çıkarılması yerinde olacaktır.
4. Deprem sonrası muhtemel enerji kesintisi sürecinde, sabit ve mobil şebeke baz istasyonlarının enerji sürekliliği için yedekli olarak gerekli ekipmanların (akü, jeneratör vb.) bulundurulması, jeneratör yakıtı veya akülerin tükenmesine bağlı servis dışı kalma riskine karşı bakım ve onarım ekiplerinin kısa sürede müdahale edebilmeleri için trafikte geçiş üstünlüğünün yanı sıra ekipmanların muhafazası, veri merkezlerinin ve kritik binaların güvenliğinin ihtiyaç halinde devletin kolluk güçleri tarafından sağlanması gerekmektedir.
5. Toplanma ve geçici barınma alanları içinde ortak iletişim kulelerinin kurulması ve mobil operatörlerin bu noktalarda gerekli altyapılarını (yedek baz istasyonu, akü, jeneratör, kablosuz bağlantı alanı vb.) hazır hale getirmesi faydalı olacaktır.
6. Özellikle toplanma merkezlerine daha iyi mobil kapsama ve internet hizmeti verebilmesi için fiber altyapısı olmayan baz istasyonlarına fiber altyapısının sağlanması hususunda belediyelerden gerekli kazı izinlerinin alınmasının kolaylaştırılması yerinde olacaktır.
7. Deprem sonrası toplanma merkezi olarak önemli rol üstlenebilecek olan AVM’ler ile kamu binalarında bulunan baz istasyonlarının aktif tutulması hususunda destek sağlanması için AVM yönetimleri ve ilgili kurum ve kuruluşların, BTK ve AFAD tarafından bilgilendirilmeleri sağlanmalıdır.
8. BTK önderliğinde yürütülen ve CMAS olarak adlandırılan mobil alarm sisteminin deprem durumunda yeni nesil telefonlara hücresel mesaj göndermesini sağlayan sistemin etkin olarak işletilmesi gerekmektedir.
9. Olağanüstü durumlarda iletişimde enerji sürekliliğinin sağlanması için, özel sektörün elinde bulunan özellikle akü, mobil jeneratör, yakıt ikmal aracı gibi ekipmanların envanterinin de AYDES sisteminde tutulması yerinde olacaktır.
10. Özel kuruluşlar ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait bina ve alanlara (hastaneler, askeri alanlar, il afet ve acil durum müdürlükleri, orman alanları, TCDD işletmeleri vb.) altyapı ve baz istasyonu kurulum kolaylıklarının sağlanması gerekmektedir.
11. Yurt dışı iletim hatlarında yaşanabilecek fiber optik kesintiler, karasal ve deniz altı fiber optik kabloların kopması gibi durumlara karşı güzergâhların incelenerek çok yönlü risk analizlerinin yapılması, bu alandaki gerekli tedbirlerin ve alternatif planların hazırlanmasında faydalı olacaktır.

Bu bağlamda;

1. Deprem Araştırma Raporunun sonuç bölümündeki 268 öneriden, yukarıda sıraladığımız 11’i Bakanlığınızı ilgilendirmekte olup, bu önerilerin kaçı yerine getirilmiştir? Kaçı ile ilgili çalışmalar devam etmektedir? Yerine getirilmeyen öneri varsa neden gereği yapılmamıştır?
2. Deprem Araştırma Raporunun sonuç bölümünde yer alan ve Bakanlığınızca gereği yapılması gereken önerilerin gereğini yapmayanlar hakkında bir işlem başlatılacak mıdır?